Thị trường chứng khoán là gì? Đặc điểm và cách thị trường chứng khoán hoạt động

Đầu tư chứng khoán là thị trường đầy tiềm năng, mang đến nhiều cơ hội lợi nhuận cho nhà đầu tư. Cùng Anfin tìm hiểu cách thị trường chứng khoán hoạt động, những đặc điểm của thị trường chứng khoán qua bài viết sau.

Thị trường chứng khoán là gì?

Chứng khoán là các sản phẩm tài chính xác nhận quyền sở hữu hoặc quyền nợ của nhà đầu tư đối với công ty phát hành. Các loại chứng khoán phổ biến trên thị trường là cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ, chứng khoán phái sinh hay chứng quyền có bảo đảm.

Thị trường chứng khoán là nơi diễn ra các hoạt động trao đổi, mua bán các loại chứng khoán giữa nhà đầu tư và tổ chức phát hành, đảm bảo các giao dịch được diễn ra minh bạch, đúng quy định. Hiện nay, thị trường chứng khoán Việt Nam được tổ chức và quản lý bởi Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước.

Thị trường chứng khoán đóng vai trò quan trọng, kết nối doanh nghiệp lẫn nhà đầu tư với nền kinh tế, tạo ra dòng chảy vốn liên tục và thúc đẩy sự phát triển bền vững của thị trường tài chính. Hiện nay, thị trường chứng khoán được chia làm 2 loại chính:

• Thị trường sơ cấp: Là nơi các công ty phát hành cổ phiếu lần đầu (IPO) để huy động vốn từ công chúng.
• Thị trường thứ cấp: Là nơi các nhà đầu tư giao dịch cổ phiếu đã được phát hành từ thị trường sơ cấp.

Thị trường chứng khoán hoạt động như thế nào?

Thị trường chứng khoán là nơi niêm yết các mã cổ phiếu, trái phiếu… của các công ty phát hành. Thông qua thị trường chứng khoán, các công ty sẽ dễ dàng tiếp cận nguồn vốn từ đại chúng, huy động vốn để mở rộng hoạt động kinh doanh sản xuất.

Thị trường chứng khoán sẽ là nơi giúp cho các hoạt động giao dịch chứng khoán của nhà đầu tư được diễn ra minh bạch và an toàn, đảm bảo công bằng cho cả 2 bên bằng cách cung cấp mức giá tại một thời điểm nhất định.

Hiện nay, các giao dịch chứng khoán trên thị trường được diễn ra tại 3 sàn giao dịch chính:

• HoSE / HSX: Sàn giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí MInh
• HNX: Sàn giao dịch chứng khoán Hà Nội
• UPCOM: Sàn giao dịch chứng khoán các công ty chưa niêm yết trên các sàn giao dịch chính thức (HoSE và HNX)

Khi các công ty sử dụng nguồn vốn huy động để phát triển và mở rộng hoạt động kinh doanh, các nhà đầu tư sẽ nhận được lợi ích khi giá trị cổ phiếu tăng theo thời gian, từ đó gia tăng tài sản của họ. Thêm vào đó, khi công ty đạt được lợi nhuận cao, họ cũng sẽ trả cổ tức cho các cổ đông như một phần chia sẻ lợi ích.

Có thể bạn quan tâm: Hướng dẫn tham gia đầu tư chứng khoán tại Việt Nam từ A-Z

Đặc điểm của thị trường chứng khoán

Dưới đây là những đặc điểm quan trọng của thị trường chứng khoán:

1. Tính công khai

Thị trường chứng khoán vận hành và giao dịch theo nguyên tắc công khai. Tất cả các thông tin liên quan đến các công ty niêm yết, cổ phiếu, trái phiếu và các giao dịch trên thị trường đều được công bố rộng rãi và minh bạch.

Các công ty được niêm yết bắt buộc phải báo cáo thường xuyên về tình hình tài chính, kết quả hoạt động kinh doanh, các quyết định quan trọng như chia cổ tức, phát hành cổ phiếu mới, hay các thay đổi trong ban lãnh đạo.

Ngoài ra, các thông tin về giá cổ phiếu, khối lượng giao dịch và các chỉ số thị trường sẽ được cập nhật liên tục và công khai trên các sàn giao dịch, giúp nhà đầu tư có đầy đủ các thông tin cần thiết để đưa ra quyết định giao dịch chính xác.

2. Tính thanh khoản cao

Một đặc điểm của thị trường chứng khoán đó chính là cung cấp thanh khoản cao cho các nhà đầu tư. Tính thanh khoản của thị trường chứng khoán thể hiện khả năng mua và bán chứng khoán nhanh chóng mà không làm thay đổi đáng kể giá trị của chúng.

Khi thị trường có tính thanh khoản cao, nhà đầu tư có thể dễ dàng thực hiện các giao dịch mà không lo ngại giá cổ phiếu sẽ bị biến động mạnh trong quá trình giao dịch. Điều này giúp tăng cường sự hấp dẫn của thị trường và tạo ra môi trường đầu tư an toàn, thuận lợi hơn cho cả nhà đầu tư lớn và nhỏ.

3. Đa dạng sản phẩm tài chính

Tính đến cuối tháng 6/2024, thị trường chứng khoán Việt Nam đã niêm yết 729 cổ phiếu, chứng chỉ quỹ tại sàn HoSE và HNX và 878 cổ phiếu được đăng ký giao dịch trên UPCOM.

Sự đa dạng này giúp nhà đầu tư có nhiều lựa chọn khi tham gia thị trường, từ các cổ phiếu của các công ty lớn, ổn định đến những cổ phiếu của các công ty mới, tiềm năng, phù hợp với nhiều chiến lược đầu tư khác nhau.

4. Giá thay đổi liên tục

Giá các sản phẩm tài chính tại thị trường chứng khoán như cổ phiếu thay đổi liên tục trong suốt thời gian giao dịch, phản ánh sự biến động lớn của thị trường, 

Giá cổ phiếu chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như kết quả kinh doanh của công ty, tình hình kinh tế vĩ mô, sự thay đổi trong chính sách của nhà nước, cũng như các sự kiện toàn cầu, mang đến cơ hội kiếm lợi nhuận lớn cho các nhà đầu tư.

5. Thị trường tập trung

Thị trường chứng khoán Việt Nam là thị trường tập trung, nơi các giao dịch được quản lý chặt chẽ bởi Ủy ban Chứng khoán Nhà Nước. Các giao dịch được thực hiện thông qua các sàn giao dịch chứng khoán như Sở Giao dịch Chứng khoán TPHCM (HOSE) và Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX), đảm bảo tính minh bạch, công bằng và tuân thủ các quy định của pháp luật.

Sự tập trung này giúp tăng cường tính ổn định và bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư, đồng thời tạo ra một môi trường giao dịch an toàn và hiệu quả.

Các loại chứng khoán giao dịch trên thị trường

Có 5 loại chứng khoán được giao dịch nhiều trên thị trường, bao gồm:

1. Cổ phiếu

Cổ phiếu là một chứng khoán vốn, là loại chứng khoán phổ biến nhất trên thị trường, xác nhận quyền sở hữu của nhà đầu tư đối với một phần công ty phát hành.

Khi nắm giữ cổ phiếu, bạn sẽ trở thành cổ đông, có quyền biểu quyết trong các cuộc họp, được quyền nhận cổ tức và được tự do giao dịch cổ phiếu để tìm kiếm lợi nhuận.

2. Trái phiếu

Trái phiếu là chứng khoán nợ, xác nhận nghĩa vụ nợ của công ty phát hành đối với nhà đầu tư sở hữu trái phiếu. Nói dễ hiểu, khi mua trái phiếu, bạn đã cho công ty phát hành vay mượn một số tiền tương ứng, công ty có nghĩa vụ trả lãi và gốc theo như quy định trên trái phiếu.

3. Chứng chỉ quỹ

Chứng chỉ quỹ là chứng nhận góp vốn của nhà đầu tư vào một quỹ đầu tư (quỹ mở). Các chuyên gia tài chính sẽ dùng số tiền này để đầu đi đầu tư vào các tài sản như cổ phiếu, trái phiếu,... giúp cho chứng chỉ quỹ tăng giá và nhà đầu tư kiếm được lợi nhuận. 

4. Chứng khoán phái sinh

Chứng khoán phái sinh là một sản phẩm tài chính mới tại TTCK Việt Nam, nhà đầu tư sẽ giao dịch hợp đồng tương lai dựa trên chỉ số VN30, dự đoán sự thay đổi của chỉ số VN30 trong khoảng thời gian nhất định, thu lại lợi nhuận từ sự chênh lệch giá nếu dự đoán đúng.

5. Chứng quyền có bảo đảm

Chứng quyền có bảo đảm là loại chứng khoán có tài sản đảm bảo, được phát hành bởi các công ty chứng khoán, bao gồm chứng quyền mua vàng chứng quyền bán.

Nhà đầu tư giữ chứng quyền được quyền mua chứng khoán cơ sở tại một mức giá đã được xác định trước tại một thời điểm đã được ấn định trước (ngày đáo hạn), hoặc nhận khoản tiền thanh toán là chênh lệch giữa giá thực hiện và giá thanh toán tại ngày đáo hạn.

Ví dụ, chứng quyền CMWG1901 cho nhà đầu tư quyền mua cổ phiếu MWG với mức giá 90.000đ vào thời điểm đáo hạn, với tỷ lệ chuyển đổi 5:1. Do đó, đến ngày đáo hạn, để mua 1 cổ phiếu MWG, nhà đầu tư cần có 5 chứng quyền này hoặc nhận được tiền thanh toán nếu chứng quyền có lãi.

Đầu tư vào thị trường chứng khoán như thế nào?

Để tham gia đầu tư giao dịch chứng khoán, nhà đầu tư cần mở tài khoản giao dịch tại các công ty chứng khoán được UBCKNN cấp phép, đảm bảo hợp pháp và an toàn.

Với sự phát triển của công nghệ tài chính hiện nay, nhà đầu tư đã hoàn toàn dễ dàng tham gia đầu tư chứng khoán, mua bán cổ phiếu tại ứng dụng Anfin. Ứng dụng Anfin là một trong những app đầu tư chứng khoán hàng đầu Việt Nam, với tính năng mua bán cổ phiếu lô lẻ, cho phép nhà đầu tư mua bán cổ phiếu được niêm yết trên 3 sàn chứng khoán với số lượng bất kỳ chỉ từ 10.000đ.

Ứng dụng Anfin có những ưu điểm vượt trội, hỗ trợ nhà đầu tư mới tham gia:

• Cơ chế khớp lệnh đầu hàng đợi nhanh chóng, giao dịch cổ phiếu dễ dàng.
• Tính năng “Ứng tiền” cho nhà đầu tư bán cổ phiếu không cần chờ T+2
• Đa dạng sản phẩm từ cổ phiếu, chứng chỉ quỹ đến tiết kiệm tích lũy với lãi suất ưu đãi 4,8%
• Thiết kế đơn giản, dễ sử dụng, hỗ trợ người mới tham gia với công nghệ AI tiên tiến.
• Đảm bảo an toàn, bảo mật cho người dùng, uy tín đã được chứng minh.

Có nên đầu tư vào thị trường chứng khoán?

Đầu tư vào thị trường chứng khoán có nhiều lợi ích, song cũng có những rủi ro khác nhau. Để có thể đưa ra được quyết định đúng đắn, bạn hãy cân nhắc những điểm sau.

Lợi ích

• Tiềm năng sinh lời cao, vượt xa so với các loại hình đầu tư khác như tiết kiệm.
• Dễ dàng đa dạng hóa danh mục sản phẩm đầu tư nhằm giảm thiểu rủi ro và tối ưu hóa tỷ suất sinh lời.
• Nhận lợi nhuận từ chênh lệch giá tăng trưởng cổ phiếu và lãi từ cổ tức, giúp tạo ra thu nhập thụ động cho nhà đầu tư.
• Dễ dàng tham gia thị trường chứng khoán và thực hiện giao dịch mua bán thông qua các ứng dụng trực tuyến.
• Linh hoạt đầu tư và chuyển chứng khoán thành tiền mặt nhanh chóng hơn các kênh gửi tiết kiệm, bất động sản,...

Khó khăn

• Rủi ro giảm giá trong ngắn hạn do giá cổ phiếu luôn biến động theo thời gian.
• Đòi hỏi nhà đầu tư phải tìm hiểu kỹ về thị trường để tránh những rủi ro về thông tin.
• Cổ phiếu không phải kênh đầu tư ngắn hạn mà được coi khoản đầu tư dài hạn.
• Nhà đầu tư có thể đưa ra quyết định thiếu chính xác do tâm lý bị ảnh hưởng bởi thị trường.

Lời kết

Thị trường chứng khoán là một thị trường công khai, minh bạch, giúp doanh nghiệp huy động nguồn vốn từ các nhà đầu tư và mở ra cơ hội sinh lợi nhuận hấp dẫn. Tham gia đầu tư chứng khoán tại ứng dụng Anfin giúp bạn dễ dàng mua bán cổ phiếu với nhiều tính năng hấp dẫn hơn.