Lãi suất danh nghĩa là gì? Phân biệt với lãi suất thực

Trong lĩnh vực tài chính, thuật ngữ "lãi suất" được đề cập rất nhiều đặc biệt là khi nhắc đến đầu tư hay tiết kiệm. Có thể bạn từng nghe đến hai khái niệm lãi suất danh nghĩa và lãi suất thực nhưng còn cảm thấy khá mơ hồ về sự khác nhau giữa chúng. Vậy, lãi suất danh nghĩa là gì? Và tại sao chúng ta cần phải phân biệt lãi suất danh nghĩa và lãi suất thực? Cùng tìm hiểu chi tiết hơn trong bài viết dưới đây 

1. Lãi suất danh nghĩa là gì?

Lãi suất danh nghĩa (nominal interest rate) là lãi suất được công bố bởi ngân hàng hoặc tổ chức tài chính để cho vay hoặc gửi tiền. Đây là khoản lãi suất được ghi nhận trên hợp đồng hoặc các tài liệu tài chính khác để thể hiện số tiền lãi mà người vay hoặc người cho vay sẽ nhận được theo thỏa thuận ban đầu.

Lãi suất danh nghĩa không phản ánh đầy đủ chi phí và tác động của việc tăng giảm lãi suất trong quá trình vay hoặc cho vay ví dụ như lạm phát. Vì thế, để có được cái nhìn chính xác hơn về lãi suất mà một khoản vay hoặc khoản tiết kiệm có thể đem lại, người ta thường sử dụng khái niệm lãi suất thực.

2. Các yếu tố ảnh hưởng đến lãi suất danh nghĩa

Lãi suất danh nghĩa có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, cụ thể như:

Lạm phát: Tỷ lệ lạm phát là một trong những yếu tố quan trọng nhất, ảnh hưởng đến lãi suất danh nghĩa. Khi mức lạm phát tăng cao, ngân hàng trung ương thường tăng lãi suất, làm giảm nhu cầu các khoản vay và đầu tư, giúp kiềm chế lạm phát và hạn chế sự tăng giá.

Suy thoái kinh tế: Trong thời kỳ suy thoái kinh tế, hoạt động sản xuất và tiêu dùng thường giảm sút, dẫn đến sự suy giảm của nền kinh tế. Trong trường hợp này, để tăng cường chi tiêu và khuyến khích đầu tư, ngân hàng trung ương thường giảm lãi suất danh nghĩa. Nhìn chung tăng hay giảm lãi suất danh nghĩa là một hoạt động trong ngắn hạn của ngân hàng trung ương để điều tiết nền kinh tế. 

Cung và cầu về tiền: Lãi suất được xác định bởi sự cân bằng giữa cung và cầu về tiền tệ trên thị trường. Khi cầu tiền cao hơn cung tiền, nhiều người muốn vay hơn là cho vay, lãi suất sẽ tăng lên. Việc tăng lãi suất sẽ làm giảm nhu cầu cho các khoản vay và đầu tư. Ngược lại, khi cung tiền cao hơn cầu, nghĩa là có nhiều tiền cho vay hơn nhu cầu đi vay. Việc giảm lãi suất sẽ làm cho các khoản vay và đầu tư rẻ hơn, thúc đẩy các doanh nghiệp và người tiêu dùng mua sắm, đầu tư.

Rủi ro của các khoản vay: Lãi suất danh nghĩa còn bị ảnh hưởng bởi rủi ro của các khoản vay. Các khoản vay hoặc đầu tư có rủi ro cao thường có lãi suất cao hơn và ngược lại.

3. So sánh lãi suất danh nghĩa và lãi suất thực

Giống nhau

Nhìn chung, lãi suất thực và lãi suất danh nghĩa đều liên quan đến chi phí của khoản vay hoặc lợi nhuận của khoản đầu tư.

Khác nhau

Tuy vậy, nếu xét theo bản chất, lãi suất danh nghĩa và lãi suất thực hoàn toàn khác nhau 

4. Mối quan hệ giữa lãi suất danh nghĩa và lãi suất thực

Xét về công thức tính toán, lãi suất danh nghĩa được xác định bằng cách lấy lãi suất thực cộng với tỷ lệ lạm phát. Đây là công thức đơn giản và mang tính tương đối.

Để tính toán với kết quả chính xác tuyệt đối, có thể sử dụng công thức:

(1 + r)(1 + i) = (1 + R)

Trong đó:

• r là lãi suất thực
• R là lãi suất danh nghĩa
• i là tỷ lệ lạm phát

Ngoài ra, nhiều nhà kinh tế dựa trên việc phân tích mối quan hệ giữa lãi suất thực và lãi suất danh nghĩa để giải thích các khái niệm kinh tế khác. Ví dụ như khi áp dụng cho việc phân tích sự thay đổi trong giá thực so với giá danh nghĩa của hàng hóa hoặc phân tích GDP thực và GDP danh nghĩa. 

Hy vọng bài viết trên đã cung cấp những kiến thức hữu ích cho các nhà đầu tư muốn tìm hiểu về lãi suất danh nghĩa và lãi suất thực. 

Truy cập ngay ứng dụng Anfin để có được trải nghiệm đầu tư tài chính an toàn, nhanh chóng và tiện lợi nhất!