Khớp lệnh là gì? Nguyên tắc khớp lệnh thực hiện như thế nào?

Để chốt được mức giá mua - giá bán mỗi ngày, thị trường sẽ thực hiện theo nguyên tắc khớp lệnh. Vậy các nguyên tắc khớp lệnh là gì và các quy định tương ứng ở mỗi sàn giao dịch vận hành ra sao? Tất cả được giải đáp qua bài viết bên dưới.

Nội Dung Bài Viết

• Khớp lệnh là gì?
• Giá khớp lệnh là gì?
• Nguyên tắc khớp lệnh như thế nào?
• Khớp lệnh định kỳ thực hiện như thế nào?
• Khớp lệnh liên tục thực hiện như thế nào?
• Lời kết

Khớp lệnh là gì?

Khớp lệnh là thuật ngữ thường sử dụng trong thị trường chứng khoán khi người mua và người bán giao dịch thành công. Các lệnh đặt mua - đặt bán sẽ được ghép liên tục, dựa vào quy định giao dịch trên sàn về thứ tự ưu tiên, khi đạt mức chung cho cả hai bên được gọi là khớp lệnh thành công.

Giá khớp lệnh là gì?

Giá khớp lệnh là mức giá được công bố bởi Trung Tâm giao dịch chứng khoán, có khối lượng giao dịch nhiều nhất và phù hợp với mức giá cả người mua và người bán đặt ra. 

Giá khớp lệnh được hình thành dựa vào cách tính tổng số lượng cổ phiếu đặt mua và tổng số lượng cổ phiếu được đấu giá bán và phân phối cho nhà đầu tư.

Nguyên tắc khớp lệnh như thế nào?

Để thực hiện lệnh khớp, bên mua và bên bán cần tuân theo nguyên tắc khớp lệnh được quy định sẵn trên sàn giao dịch. Có ba yếu tố quan trọng để khớp là giá chào bán-mua, thời gian và khối lượng cổ phiếu giao dịch. Cụ thể thứ tự ưu tiên được thực hiện như sau:

• Ưu tiên về giá: Luôn ưu tiên lệnh đặt mua có mức giá cao hơn. Tương tự, nếu lệnh bán có mức giá thấp hơn thì sẽ được ưu tiên khớp trước.
• Ưu tiên về thời gian: Nếu trong tình huống, lệnh bán hoặc lệnh mua có cùng mức giá thì hệ thống sẽ ưu tiên cho lệnh nào được nhập lên trước.
• Ưu tiên về khối lượng: Tiếp theo, nếu cả mức giá và thời gian của lệnh mua hoặc lệnh bán đều giống nhau thì lệnh nào có khối lượng giao dịch nhiều hơn sẽ được ưu tiên thực hiện trước.

Khớp lệnh định kỳ thực hiện như thế nào?

Khớp lệnh định kỳ là cách thức khớp lệnh phổ biến hiện nay để xác định giá đóng cửa và mở cửa. Hình thức khớp lệnh này được thực hiện tại thời điểm cụ thể, khi đó lệnh đặt mua và chào bán được khớp với nhau dựa trên nguyên tắc ở trên. Thời điểm khớp lệnh sẽ cho biết cụ thể mức giá và khối lượng giao dịch là bao nhiêu. 

Nguyên tắc khớp lệnh định kỳ được xác định như sau:

• Giá khớp lệnh là giá có khối lượng ở mức cao nhất.
• Nếu nhiều mức giá khác nhau thì hệ thống sẽ tuân theo nguyên tắc ở trên, mức giá nào gần với giá đã được khớp lệnh gần nhất thì sẽ được thực hiện.

Hiện nay, khớp lệnh định kỳ có các lệnh sau:

Lệnh ATO - At the opening

Lệnh ATO là lệnh mua bán tại thời điểm mở cửa giao dịch trong ngày. Lệnh này chỉ áp dụng cho sàn HoSE. Lệnh được nhập trước trên hệ thống, đến 9g15 nếu các phần còn lại của lệnh không được thực hiện thì lệnh sẽ bị tự động hủy.

ATO là lệnh được ưu tiên thực hiện trước lệnh giới hạn LO. Tuy nhiên, nếu tại phiên giao dịch mở cửa chỉ lệnh ATO thì sẽ không khớp được.

Lệnh ATC - At the closing

Tương tự như lệnh ATO, lệnh ATC xác định giá khớp tại thời điểm đóng cửa giao dịch lúc 14g45, áp dụng cho cả hai sàn HNX và HoSE.

Tại sàn HNX còn có lệnh PLO - lệnh khớp sau giờ đóng cửa của phiên ATC, thực hiện lúc 14g45-15g. Lệnh được thực hiện ngay nếu có lệnh đối ứng sẵn. Nếu PLO không được thực hiện thì sẽ hủy. Nếu trong phiên định kỳ không xác định được giá đóng cửa thì không thực hiện các lệnh PLO được.

Lệnh LO - Limit Order

Lệnh LO hay còn gọi là lệnh giới hạn là lệnh mua-bán tại một mức giá xác định, có hiệu lực ngay khi đưa thông tin vào hệ thống cho đến kết thúc phiên trong ngày, sau đó toàn bộ lệnh bị hủy. 

Lệnh LO là lệnh phổ biến nhất hiện nay, áp dụng cho cả ba sàn là HNX, UPCOM và HoSE với những quy định khác nhau. Nếu lệnh gửi lên hệ thống trước giờ giao dịch hoặc thời điểm nghỉ trưa thì sẽ có trạng thái “chờ gửi”.

Như vậy, khớp lệnh định kỳ sẽ thực hiện theo các bước sau:

• Trong mỗi phiên giao dịch, có rất nhiều mức giá đưa ra bởi nhà đầu tư. Hệ thống sẽ tự động tính tổng khối lượng giao dịch mua và bán cho từng mức giá đưa ra đó.
• Vận hành nguyên tắc khớp lệnh ở trên theo thứ tự: giá - thời gian - khối lượng giao dịch.
• Ưu tiên khớp với lệnh ATO và ATC tại thời điểm mở và đóng cửa phiên giao dịch. Sau đó tới lệnh LO. Các lệnh không được khớp mức giá sẽ tự động hủy.

Khớp lệnh liên tục thực hiện như thế nào?

Ngoài khớp lệnh định kỳ thì phiên giao dịch còn tuân theo quy tắc vận hành của khớp lệnh liên tục, nghĩa là lệnh mua - bán sẽ được khớp ngay khi nhập trên hệ thống, và vẫn theo nguyên tắc ưu tiên về giá trước rồi đến thời gian và khối lượng.

Khớp lệnh liên tục bao gồm: Lệnh thị trường - MP và lệnh giới hạn - LO

Lệnh thị trường - MP

Trên sàn giao dịch HoSe, đây là lệnh mua giá thấp nhất và bán giá cao nhất hiện tại. Nếu tại mức giá đó các lệnh MP chưa được khớp thì sẽ xem xét mức giá mua thấp hơn và mức giá bán cao hơn. 

Nếu theo nguyên tắc này mà lệnh MP vẫn chưa khớp cho toàn bộ khối lượng giao dịch thì sẽ được chuyển thành lệnh LO mua tại giá trần và bán tại giá sàn. Lệnh MP chỉ thực hiện trong khớp lệnh liên tục, nếu không có lệnh LO đối ứng tại thời điểm khớp thì lệnh thị trường sẽ bị hủy bỏ.

Ngoài ra, lệnh thị trường trên sàn HNX sẽ bao gồm ba lệnh sau:

• Lệnh MTL - lệnh thị trường giới hạn
• Lệnh MOK - Lệnh thị trường khớp toàn bộ hoặc bị hủy
• Lệnh MAK - Lệnh thị trường khớp một phần và hủy

Lời kết

Qua bài viết trên, Anfin hy vọng bạn đã hiểu rõ về nguyên tắc khớp lệnh là gì và những kiến thức bổ ích giúp bạn nắm được các lệnh khớp căn bản trên sàn giao dịch chứng khoán. Cùng bắt đầu hành trình đầu tư thông minh ngay hôm nay bằng cách tải ứng dụng Anfin và khám phá nhiều kiến thức bổ ích.